KLIK OP DE AUTEUR OM DE OPINIE TE OPENEN
Vlaanderen is sinds de zomer van 2019 in de ban van “de Canon”: een reeks ankerpunten uit de Vlaamse geschiedenis en cultuur, besteld door de Vlaamse regering. Leerlingen en nieuwkomers zullen er in de toekomst mee moeten kennismaken. Maar is dat wel wenselijk? En welke geschiedenis is dat dan? Stof voor een boeiend debat.
Wij willen deze discussie reconstrueren én openbreken. Op deze website bouwen we daarom een canonforum: een plek waar opinies en multimedia over de Canon van Vlaanderen worden verzameld.
Welke argumenten zijn al naar voor gebracht? En vooral: hoe denken historici uit het brede veld eigenlijk over de canon?
We nodigen alle alumni uit om te reageren of zelf een stuk in te sturen via osgg@ugent.be. Hebben wij een belangrijke bijdrage over het hoofd gezien? Laat het ons weten.
“Ik hoop eigenlijk op een ‘canonvirus’. Dat de canon een aanleiding kan zijn om andere lijstjes te gaan maken en thema’s aan te raken. Interesse opwekken, de liefde voor het verleden én het heden én de toekomst stimuleren, dát is de bedoeling. " (juni 2021 in Faro)
"Waarom niet eens leren over de bijdrage van Marokkaanse soldaten tijdens WOII, hier in Vlaanderen? Op die manier kan een canon wel werken, door voorbij te gaan aan stereotypen en wanneer het even kan ook los te komen van een eurocentrisch wereldbeeld." (11 april 2021 in Knack)
"Dat voor de literatuur en kunstwetenschap een canon een nuttig pedagogisch instrument kan zijn, behoort tot de verwachtingen. Voor het geschiedenisonderwijs is dat, zoals hiervoor uitvoerig geargumenteerd, eerder twijfelachtig." (voorjaar 2021 in Wetenschappelijke Tijdingen)
"Wie niets van het verleden kent, kan toch geen eigen lijnen
trekken in de geschiedenis? Voor de meeste Vlamingen is het verleden één groot, zwart gat. In het beste geval onthoudt de man in de
straat uit de geschiedenis wat hem het beste uitkomt of wat hij graag hoort." (18 november 2020 in Knack)
"Blijkbaar doceert Wouter Smets aan zijn studenten andere eindtermen geschiedenis dan wij die kennen, zo blijkt uit zijn reactie (DS 9 oktober), op een opinie die wij met dertien collega’s publiceerden (DS 7 oktober). De bewering dat een leraar bij wijze van spreken een heel jaar over China kan lesgeven, is volstrekt onjuist." (12 oktober 2020 in De Standaard)
"Een Canon van Vlaanderen kan helpen om socialiserende doelen die nu al uitgebreid zijn opgenomen in de eindtermen beter te realiseren. Concrete verhalen kunnen inspiratie vormen voor leraren om met die abstracte doelen aan de slag te gaan. Vooral voor leraren met een beperkte historische voorkennis, kan een canon een handig hulpmiddel zijn." (9 oktober 2020 in De Standaard)
"Dat de minister van Onderwijs de Canon van Vlaanderen lanceert,
doet vermoeden dat die op termijn de eindtermen zal verdringen. Zo
gebeurde het ook in Nederland, terwijl de commissie daar eerst zelf
over zei dat dit niet de bedoeling was." (7 oktober 2020 in De Standaard)
"Een canon dreigt de complexe historische werkelijkheid te reduceren en
formatteren tot bordkartonnen figuren, gebeurtenissen en ontwikkelingen
in de programmeertaal van degene die regisseert." (oktober 2020 in Apache Magazine)
"Laten we speels omspringen met ons gedeelde verleden. Er is al genoeg miserie in de wereld." (29 juni 2020 in De Standaard)
"Ik ben nogal achterdochtig ten opzichte van de idee van een nationale canon, omdat die eerder op een politieke manier de gemeenschap vorm geeft. Een samenleving bepaalt zichzelf van onderuit. Het is de hyperdiverse werkelijkheid die doorsijpelt. De samenleving is nooit een homogene groep geweest, ook al lijkt men dat te willen geloven vandaag." (16 maart 2020 in Veto)
"Kan een canon [...] een nuttig hulpmiddel zijn, ook voor onderwijs en maatschappelijke discussie? Ik denk het wel, zolang het geen dictaat is, maar één van de vele mogelijke ankerpunten. Dat zal dus per definitie een fluïde canon moeten zijn." (16 maart 2020 bij De Buren)
"De nieuwe eindtermen geschiedenis van de eerste graad - goedgekeurd door de Vlaamse regering, die nota bene uit de zelfde partijen bestaat als degene die uitpakt met de Vlaamse Canon - staan helemaal haaks op de idee van een canon." (16 maart 2020 bij De Buren)
"Ik denk echt niet dat je van historici kan verwachten of verlangen dat ze gaan applaudisseren om eigenlijk een soort 19de-eeuwse manier van omgaan met het verleden in de 21ste eeuw te promoten. [...] Tegelijkertijd zijn de leerboeken geschiedenis de echte canonmakers." (4 maart 2020 in Podvis, podcast VRT)
"Wat is datgene wat ons [in Denemarken] verbindt, waar we ons allemaal in kunnen terugvinden? Die gedachtegang – de maatschappelijke waarden die een traditie zijn, die door de Denen algemeen worden erkend als ‘dat zijn wij’ – heeft men proberen catalogeren." (4 maart 2020 in Podvis, podcast VRT)
"De [Nederlandse] canon is echt bedoeld om mensen te prikkelen [...]. Wat het niet kan zijn is iets dat saamhorigheid in de Nederlandse samenleving moet versterken of een definitie geven van wat Nederlanderschap is. Ik denk dat het ook zo is in Vlaanderen, want het is zo’n geïndividualiseerde samenleving dat we niet terug kunnen keren naar een soort 19de-eeuws model van nationaal burgerschap en saamhorigheid." (4 maart 2020 in Podvis, podcast VRT)
"Anachronistisch denken over de geschiedenis is bijna onvermijdelijk. Zelfs specialisten bezondigen er zich aan. Meer nog: het is niet per definitie een probleem, wel integendeel. Tot op zekere hoogte is elke geschiedschrijving geïnspireerd door hedendaagse besognes en interesses, en daar is niks mis mee. " (2 oktober 2019 op Doorbraak.be)
Vorige
Volgende
"De historische canon, waarvan genoeg bekend is hoe beperkt zijn didactische belang is, dient hier zo expliciet als identitaire hefboom, dat hij alleen als een instrument van nationalistische indoctrinatie kan worden begrepen." (2 oktober 2019 in De Standaard)
"Sinds enkele decennia hebben geschiedenisdidactici de focus verlegd: geschiedenisonderwijs wil nu leerlingen inzichten aanreiken die hun denken verruimen en hun kritische zin aanscherpen. [...] Een canon dreigt die inspanningen teniet te doen." (december 2019 in Karakter)
PODCAST De Standaard – Marc Reynebeau: “In de canon zit de kiem van een cultuuroorlog” (4 oktober 2019)
"De Wever wil dat de canon een onderdeel kan zijn van een inburgeringscursus voor nieuwkomers. In zo’n geval moeten thema’s als verlichting, secularisatie, vrouwenemancipatie een in het oog springende plaats in de canon krijgen, al is Vlaanderen op geen van die gebieden een echte voortrekker geweest. Dat moet dan maar. Alweer voorrang aan de instructie, zul je zeggen. Tja, ik zal er mij neer bij moeten leggen. En zo erg is het niet. Een beetje leraar maakt van élk canonthema een leuk verhaaltje." (22 augustus 2019 op Doorbraak.be)
"Ik begrijp de politieke gevaren van een canon wel, maar het is ook gevaarlijk wanneer processen van canonisering krampachtig worden verzwegen of verdrongen." (28 augustus 2019 in Knack)
"De canon is een val, trap er niet in. [...] Ik denk persoonlijk niet dat Vlaamse identiteit een bruikbare categorie is
om vandaag aan superdiverse identiteit te werken." (14 augustus 2019 in MO*)
"Waarom zouden we een debat over een gedeeld verleden moeten vrezen? [...] Een canon kan nuttig zijn, opgesteld door historici, artiesten en wetenschappers, niet door tweetende politici." (16 augustus 2019 in Knack)
"Het opstellen van een canon is een bij uitstek ideologische bezigheid. Het niet-opstellen van een canon is dat echter evenzeer." (11 september 2008 bij De Buren)
“De Nederlandse canon propageert in hoofdzaak een blanke-mannen-geschiedenis. Vrouwen hebben nauwelijks hun plaats. Er zijn maar twee vrouwen opgenomen in die vijftig vensters van het nationale verleden in Nederland.” (13 augustus 2019)
"In Nederland en België moet de canon een gevoel van onbehagen in het functioneren van de maatschappij helpen oplossen. Dat is een slecht idee, want het opstellen van een canon leidt tot polarisatie." (14 augustus 2019 in De Standaard)
"Scheid politiek en geschiedenis. Maak van de geschiedbeoefening geen discipline of praktijk in dienst van een natiestaat (-in-wording), geen identitaire operatie, geen project dat door de schepping van een 'door iedereen gedeeld' beeld van het verleden uniformiteit in de maatschappij moet brengen." (2022, Standpunten van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten)